*Av. Ebrar Akkuş/Yol Hukuk Bürosu Kurucu Ortak Avukat
Ölünceye Kadar Bakım Sözleşmesi Nedir?
Ölünceye kadar bakım sözleşmesi, bir tarafın (bakılan) malvarlığının veya malvarlığından bir kısmını, kendisine ölünceye kadar bakmayı üstlenen diğer tarafa (bakıcı) devretmeyi taahhüt ettiği bir hukuki sözleşmedir. Bu sözleşme, bakılan kişinin hayatı boyunca ihtiyaçlarının karşılanmasını ve ona gerekli bakımın sağlanmasını amaçlar.
Hukuki Dayanak ve Şartlar
Bu sözleşme, Türk Borçlar Kanunu’nun 611 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Resmi bir sözleşme niteliği taşıdığı için noter huzurunda veya tapu sicil müdürlüğünde yapılması zorunludur. Sözleşmeye konu taşınmaz malvarlığı için tapuya şerh verilmesi gereklidir.
Unsurlar | Açıklama |
Taraflar | Bakılan (malvarlığı sahibi) ve bakıcı (bakım hizmetini üstlenen kişi/kurum). |
Malvarlığı Konusu | Taşınır, taşınmaz veya ekonomik değer taşıyan başka bir varlık. |
Resmi Şekil | Noter veya tapu sicil müdürlüğü huzurunda yapılması zorunlu. |
Tapu Şerhi | Taşınmaz mallar için tapu kaydına işlenmesi gerekir. |
Kanuni Hükümler ve Önemli Noktalar
Malvarlığı Devri: Ölünceye kadar bakım sözleşmesi, bakım borçlusunun bakım alacaklısını ölünceye kadar bakıp gözetmeyi, bakım alacaklısının da bir malvarlığını veya bazı malvarlığı değerlerini ona devretme borcunu üstlendiği bir sözleşmedir. (6098 S. K. m. 611)
Miras Sözleşmesi Niteliği: Bakım borçlusu, bakım alacaklısı tarafından mirasçı atanmışsa, ölünceye kadar bakım sözleşmesine miras sözleşmesine ilişkin hükümler uygulanır. (6098 S. K. m. 611)
Geçerlilik Şartı: Ölünceye kadar bakım sözleşmesi, mirasçı atanmasını içermese bile, miras sözleşmesi şeklinde yapılmadıkça geçerli olmaz. (6098 S. K. m. 612)
Bakım Kurumları: Devletçe tanınmış bir bakım kurumu tarafından yapılan sözleşmelerde yazılı şekil yeterlidir. (6098 S. K. m. 612)
Yasal İpotek Hakkı: Bakım borçlusuna bir taşınmazını devretmiş olan bakım alacaklısı, haklarını güvence altına almak üzere bu taşınmaz üzerinde satıcı gibi yasal ipotek hakkına sahiptir. (6098 S. K. m. 613)
Bakım Borcunun Kapsamı: Bakım borçlusu, bakım alacaklısına özellikle uygun gıda ve konut sağlamak, hastalığında gerekli özenle bakmak ve onu tedavi ettirmek zorundadır. (6098 S. K. m. 614)
Aile Topluluğuna Katılma: Bakım alacaklısı, sözleşmenin kurulmasıyla bakım borçlusunun aile topluluğuna katılmış olur. (6098 S. K. m. 614)
Nafaka Durumu: Sözleşme sebebiyle bakım alacaklısının nafaka yükümlülüğünü yerine getirme imkânını kaybetmesi halinde, yoksun kalanlar sözleşmenin iptalini isteyebilir. (6098 S. K. m. 615)
Tenkis ve İptal Hakları: Mirasçıların tenkis ve alacaklıların iptal davası açma hakları saklıdır. (6098 S. K. m. 615)
Tarafların Yükümlülükleri
Bakılanın Yükümlülükleri:
Malvarlığının devrini sağlamak veya malvarlığından pay ayırmak.
Bakıcının Yükümlülükleri:
Bakılan kişinin ihtiyaçlarının karşılanması ve ona uygun şartlarda yaşam sağlanması.
Gıda, barınma, sağlık hizmetleri ve manevi destek gibi temel gereksinimleri yerine getirmek.
Bakılanın Hakları | Bakıcının Hakları |
Yaşam boyu bakım hakkı | Malvarlığını devralma hakkı |
Gerektiğinde dava hakkı | Sözleşmede belirtilen malvarlığının sahibi olma hakkı |
Diğer Mirasçılar Açısından Durum
Ölünceye kadar bakım sözleşmesi, hukuki niteliği itibarıyla bir satış sözleşmesi veya bağışlama işlemi değildir. Bu nedenle, sözleşmenin mirasçılardan mal kaçırma amacı taşımadığı kabul edilir. Türk Hukukunda her bireyin malvarlığı üzerinde tasarruf özgürlüğü bulunmaktadır. Ancak bu özgürlük, mirasçıların saklı pay haklarını ihlal etmeyecek şekilde kullanılmalıdır. Ölünceye kadar bakım sözleşmesinde, bakıcının aldığı malvarlığı, bakım hizmetinin karşılığıdır ve bakım sürecinde sağlanan hizmetlerin ederi üzerinden değerlendirilir. Dolayısıyla, bu sözleşme tarafların menfaat dengesini koruyacak şekilde düzenlenmiş bir hukuki araçtır. Sözleşme kapsamındaki taşınmazların tapuya şerh edilmesi de mirasçıların bilgi sahibi olmasını sağlar ve işlemlerin şeffaflığını artırır.
Muris Muvazaası Davası ile İlişkisi
Ölünceye kadar bakım sözleşmesi, muris muvazaası davalarına konu olabilmektedir. Ancak bu tür davaların kabul edilebilmesi için sözleşmenin bakım amacı taşımadığı, mirasçılardan mal kaçırma niyetiyle yapıldığı somut delillerle ispat edilmelidir. Hukuka uygun şekilde hazırlanmış ve tarafların bakım yükümlülüklerini açıkça ortaya koyduğu bir sözleşmede muvazaa iddiasının kabul edilmesi zordur. Yargıtay, taraflar arasında gerçek bir bakım ilişkisinin bulunduğunu ve devrin bu hizmetin karşılığı olarak yapıldığını ispatlayan durumlarda muvazaa iddialarını reddetmektedir. Dolayısıyla, bakım sözleşmesi hazırlanırken her iki tarafın iradesini yansıtan ve hukuki dayanaktan yoksun iddiaları çürütecek nitelikte detaylı bir metin oluşturulması büyük önem taşır.
Avantajları
Bakılan için: Hayatı boyunca maddi ve manevi bakım güvencesi sunar.
Bakıcı için: Ekonomik bir fayda sağlama imkânı yaratır.
Riskler ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Bakıcının Yükümlülükleri Yerine Getirmemesi: Bakılan, sözleşmenin iptali için mahkemeye başvurabilir.
Anlaşmazlıklar: Taraflar arası güvensizlik, sözleşmenin amacına ulaşmasını zorlaştırabilir.
Şeffaflık ve Adillik: Sözleşme detaylı ve hukuki prosedüre uygun olarak hazırlanmalıdır.
Riskler | Çözüm Önerileri |
Bakıcının yükümlülüklerini yerine getirmemesi | Hukuki yollara başvurma, iptal talebi. |
Taraflar arası anlaşmazlıklar | Anlaşmazlıkların giderilmesi için arabuluculuk. |
Eksik veya hatalı sözleşme | Deneyimli bir hukukçudan profesyonel destek alınması. |
Sonuç
Ölünceye kadar bakım sözleşmesi, taraflara hem maddi hem de manevi faydalar sağlayabilecek önemli bir hukuki aracıdır. Ancak, bu sözleşmenin yasal prosedüre uygun şekilde yapılması ve tarafların yükümlülüklerini yerine getirmesi önemlidir.
Hayatınızın ilerleyen dönemlerinde ihtiyaç duyabileceğiniz bu güvenceyi sağlarken, hukuki desteğinizi profesyonel bir ekiple almak, geleceğinizi güvence altına almanın ilk adımıdır. Yol Hukuk Bürosu olarak, sözleşme hazırlığında veya uygulamada karşılaşabileceğiniz sorunlarla ilgili profesyonel destek sunmaktayız.
Av. Ebrar Akkuş / Miras Hukuku Avukatı
KAYNAKÇA:
14.HD. 2016/ 9879 E. 2018 / 8954 K.
1.HD. 2016/ 979 E. 2018 / 15003 K.
1.HD. 2015/ 10801 E. 2018 / 10027 K.
14.HD.2015/ 6834 E. 2018 / 948 K.
1. HD. 2015/4028 E. 2018/926 K.
1. HD. 2017/1171 E. 2018/807 K.
Comments