*Av. Ebrar Akkuş / Yol Hukuk Bürosu Kurucu Ortak Avukat
Yorgan Gitti, Kavga Yeni Başlıyor!
Miras hukuku, çoğu zaman karmaşık süreçleri ve taraflar arasında yaşanan uyuşmazlıkları beraberinde getirir. Miras bırakanın vefatı sonrasında, mirasçıların ortak bir mal üzerindeki haklarının korunması ve bu hakların paylaştırılması önem arz eder. Ancak mirasçılar arasında fikir birliğine varılamadığı durumlarda, “ortaklığın giderilmesi davası” devreye girer. Bu yazıda, miras mallarında ortaklığın giderilmesi davasına dair hukuki ayrıntıları ele alıyoruz.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Nedir?
Not: 1 Eylül 2023 itibarıyla, ortaklığın giderilmesi davalarında dava şartı olarak arabuluculuk zorunlu hale gelmiştir. Bu nedenle dava açmadan önce arabuluculuk sürecinin tamamlanması gerekmektedir. Ortaklığın giderilmesi davası, paylı ya da elbirliği mülkiyetine konu olan bir malın ortaklıktan kurtarılması ve taraflar arasında paylaştırılması amacıyla açılan bir davadır. Bu dava, mirasçıların ortak mülkiyete konu olan mallarının paylaştırılmasını veya satılarak paraya dönüştürülmesini sağlar.
Hukukumuzda, ortaklığın giderilmesi davası, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 699 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Bu dava, mirasçılar arasındaki ortak mülkiyetin sona erdirilmesi için en önemli yollardan biridir.
Davanın Açılması ve Yargılama Süreci
Arabuluculuk Süreci
Ortaklığın giderilmesi davalarında, dava açılmadan önce arabuluculuk sürecine başvurulması zorunludur. Taraflar, arabuluculuk görüşmelerinde anlaşmaya varamazsa, bu durumu gösteren "arabuluculuk son tutanağı" ile dava açılabilir.
Yetkili ve Görevli Mahkeme
Ortaklığın giderilmesi davalarında, yetkili mahkeme, dava konusu taşınmazın bulunduğu yer mahkemesidir. Bu durum, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 12. maddesi uyarınca belirlenir. Görevli mahkeme ise taşınmazın niteliğine bakılmaksızın sulh hukuk mahkemesidir.
Örnek: Eğer dava konusu taşınmaz birden fazla şehirde bulunuyorsa, davacı bu taşınmazlardan birinin bulunduğu yer mahkemesinde davayı açabilir. Ancak tüm taşınmazlara ilişkin talepler aynı davada birleştirilecektir. Bu durum, uygulamada dava dosyasının taşınmazların bulunduğu diğer yerlerdeki mahkemelere yazışmalar yapılmasını gerektirdiğinden yargı sürecini uzatabilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasını Kimler Açabilir?
Ortaklığın giderilmesi davası, mülkiyet hakkına sahip olan her paydaş tarafından açılabilir. Miras hukuku çerçevesinde ise bu dava, mirasçıların herhangi biri tarafından açılabileceği gibi, birden fazla mirasçının birlikte hareket etmesiyle de gündeme gelebilir.
Davaya Konu Olan Malların Durumu
Miras malları, genellikle gayrimenkullerden, araçlardan, hisselerden ve bazen de nakit para gibi ekonomik değerlerden oluşur. Ortaklığın giderilmesi davasında, davaya konu malın niteliği ve türü çok önemlidir. Taşınmaz malların paylaştırılmasında fiziki taksim ya da satış yoluna başvurulabilir.
Fiziki Taksim (Ayni Taksim)
Taşınmazın fiilen bölünmesi mümkünse, pay sahiplerine ayrı ayrı mülkiyet hakları tahsis edilir. Bu durum, gayrimenkulün ekonomik ve teknik olarak bölünmeye elverişli olması halinde uygulanabilir.
Satış Yoluyla Paylaştırma
Eğer gayrimenkulün fiziki taksimi mümkün değilse, mahkeme satış yoluna gider. Bu durumda taşınmaz, açık artırma usulüyle satılır ve elde edilen gelir mirasçılar arasında pay oranlarına göre bölüştürülür.
Açık Artırma Usulü Nasıl İşler?
İzale-i şuyu davasında, aynen taksim talebinde bulunulmaması ya da bu yöntemin uygulanmasının mümkün olmaması durumunda, ortaklık satış yoluyla sona erdirilir. Bu süreçte mahkeme, satış işlemlerinin yürütülmesi amacıyla bir satış memuru görevlendirir.
Satış memuru, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nda belirtilen hükümlere uygun şekilde satış işlemlerini gerçekleştirir. Taşınmazların satışında yalnızca açık artırma usulü uygulanırken, taşınır malların satışında kural olarak açık artırma yöntemi geçerli olmakla birlikte pazarlık usulüyle satış da mümkündür.
Genel kural olarak açık artırma, herkesin katılımına açık olacak şekilde düzenlenir. Ancak, ortakların tamamının mutabık kalması halinde, yalnızca paydaşlar arasında bir açık artırma yapılması mümkündür. Eğer paydaşlardan biri dahi bu yönteme rıza göstermezse, açık artırma genel katılıma açık şekilde gerçekleştirilir. Türk Medeni Kanunu’nun 699/3. maddesi, bu hususu açıkça düzenlemektedir.
Mahkeme, satış işleminin yapılmasına karar verdikten sonra dosyayı ilgili satış memurluğuna iletir. Ardından, satış memuru tarafından malın değer tespiti yapılır, gerekli ilanlar yayımlanır ve açık artırma yoluyla satış gerçekleştirilir. Satış tamamlandıktan sonra, elde edilen gelir mahkemenin belirlediği oranlarda ortaklar arasında paylaştırılır.
Önemle belirtilmelidir ki mahkeme, yalnızca ortaklığın satış yoluyla sona erdirilmesine karar vermekle kalmaz; satış usulünü ve her paydaşın alacağı oranı da hükme bağlar. Satış kararının uygulanabilmesi için 10 yıllık bir süre öngörülmüştür. Eğer bu süre içinde satış gerçekleştirilmezse, ortaklar tarafından yeniden satış talep edilmesi mümkün olmaz. Satış talebinde bulunulduktan sonra işlemlerin tamamlanması gereken süre ise taşınır mallar için 2 ay, taşınmazlar için 3 ay olarak belirlenmiştir.
Satış İhalesi genellikle iki oturumda yapılır:
Birinci Oturum: Taşınmaz, belirlenen muhammen bedelin %50'sinden az olmamak kaydıyla açık artırmaya sunulur. İlk oturumda satış gerçekleşmezse, ikinci oturuma geçilir.
İkinci Oturum: İkinci oturumda taşınmaz, muhammen bedelin %50’sinden aşağı olmamak şartıyla en yüksek teklifi veren kişiye satılır.
Ortaklığın Giderilmesi Davasının Masraflarını Kim Öder?
Ortaklığın giderilmesi davasının masraflarını, payları oranında ortaklar öder. Miras ortaklığı gibi elbirliği mülkiyeti hallerinde ise masraflar, miras ortaklığından giderilir. Bunun dışında hisseli (paylı) mülkiyet hallerinde, hangi ortağın ne kadar payı varsa dava masraflarından sorumluluk da o oranda olacaktır.
Sonuç
Miras, bazen bir ailenin geçmişten gelen bağı, bazen de yeni çekişmelerin fitilini ateşleyen bir hukuki süreçtir. Ortaklığın giderilmesi davası, mirasçılar arasındaki mülkiyet ilişkisini sonlandırarak her bir paydaşın hakkını almasını sağlamayı amaçlar. Ancak bu süreç, teknik detaylar ve hukuki prosedürler bakımından oldukça karmaşık olabilir. Hangi yolun izleneceği, nasıl bir strateji belirleneceği ve hak kaybı yaşanmaması için sürecin titizlikle yürütülmesi gerekir.
Eğer siz de miras paylaşımıyla ilgili hukuki sürecinizde doğru adımları atmak ve haklarınızı güvence altına almak istiyorsanız, Yol Hukuk Bürosu olarak yanınızdayız. Uzman ekibimizle miras hukuku ve ortaklığın giderilmesi davalarında size rehberlik etmek, süreci en adil ve hızlı şekilde sonuçlandırmak için buradayız. Sorularınız için bize ulaşabilir, profesyonel destek alabilirsiniz. Unutmayın, miras hukuku bir yolculuktur ve bu yolda doğru bir rehberle ilerlemek, hedefinize en sağlıklı şekilde ulaşmanızı sağlar.
Av. Ebrar Akkuş / Miras Hukuku Avukatı
Kommentare